Sợi xước hoặc sợi slub là một loại sợi vải độc đáo và đang trở thành xu hướng trong ngành công nghiệp may mặc. Được tạo ra từ quy trình sản xuất đặc biệt, sợi xước hoặc sợi slub tạo ra hiệu ứng mịn và gai góc trên bề mặt vải, mang đến cho sản phẩm một vẻ đẹp tự nhiên và sự khác biệt so với các loại vải thông thường. Vậy cụ thể sợi xước có đặc điểm gì? và quy trình sản xuất thế nào? sẽ được Synex giải đáp đầy đủ sau đây.
Sợi xước (Slub) là gì?
Sợi xước (Slub) là một nhánh nhỏ của sợi Fancy – dùng trang trí bắt mắt, nổi bật nhờ vào các hiệu ứng hình dạng và màu sắc. Sợi xước là sợi có hình dạng không đồng đều cả về chiều dài và đường kính được tạo ra một cách có chủ ý để đạt được hiệu ứng gián đoạn mong muốn từ xơ (fiber effect). Những chỗ dày trong sợi ở dạng tăng dần dần đường kính, sợi dày hơn một chút ở điểm dày nhất. Ngoài ra, sợi xước thậm chí có thể dày đến gấp ba hoặc bốn lần độ dày của sợi cơ bản và việc tăng độ dày có thể đạt được trong một đoạn ngắn của sợi.[1]
Trước đây, Slub đã được xem là điểm lỗi khi sợi dày lên bất thường mà không có chủ đích trong phương pháp kéo sợi thông thường, nhưng ngày nay nó đã trở thành xu hướng trong quần áo làm cho vải có nét cá tính hơn với các sợi nổi trên bề mặt.
Tính chất của sợi xước (sợi slub)
Sợi xước có họa tiết trơn hoặc phức tạp cầu kỳ nhờ đó thu hút người nhìn bởi vẻ ngoài nổi bật và tạo sự đặc biệt. Sử dụng chiều dài, độ dày và nguyên liệu thô khác nhau của phần dày hơn (phần Slub), có thể phát triển nhiều loại vải với kiểu dáng khác nhau để đáp ứng nhu cầu của những người tiêu dùng khác nhau.
Các kiểu dáng sợi xước từ nguyên liệu khác nhau sẽ khác nhau. Ví dụ, sợi xước kéo từ xơ ngắn tự nhiên như Cotton hay Cotton pha Polyester thì phần Slub sẽ rõ ràng hơn. Trong khi sử dụng các loại xơ tổng hợp có hình dạng đặc biệt như Polyester để tạo thành các sợi nhỏ nhẵn mịn hơn, và thích hợp cho vải cao cấp.
Phần Slub dày hơn, độ xoắn thêm vào lúc kéo sợi ít hơn nên các đoạn Slub lỏng lẻo hơn, làm cho sự hấp thụ thuốc nhuộm của các phần dày và mỏng không đồng đều khi nhuộm, màu sắc cũng sẽ không đồng đều tùy thuộc vào đường kính và độ dài đoạn Slub.
Sợi Slub có độ bền kéo vượt trội (tensile strength), đó là lý do tại sao nó có thể chịu được trầy xước. Nó có khả năng chống mài mòn (abrasion resistant), điều này cũng phụ thuộc vào đường kính hay độ to của chỗ dày (Slub).
Quy trình công nghệ kéo sợi, cấu tạo và phân loại sợi xước(sợi Slub)
Sợi xước được tạo thành từ Cotton, sợi tự nhiên hoặc sợi tổng hợp. Quy trình kéo sợi gần như tương tự kéo sợi nồi cọc (ring spinning) gồm phối trộn (blending), chải thô (carding), chải kỹ (combing-tùy chọn), kéo sợi thô (roving), kéo sợi con (spinning). Các quy trình này chuyển đổi các nguyên liệu thô này thành sợi Slub. Sau đó, những sợi Slub này được dệt thành hoa văn dùng để may quần áo và các vật dụng khác. Điểm khác biệt của sợi Slub nằm ở bước kéo sợi con.
Sợi Slub có thể tạo thành từ sợi nền (base yarn) và cúi sợi thô (roving).
Sản xuất sợi Slub trên giàn kéo sợi nồi cọc (ring spinning) có cơ cấu gần gồm 3 bộ con lăn chính [2]:
- Các con lăn sau (back roller) và con lăn giữa (middle roller) nhận chuyển động từ cùng một bánh răng và con lăn trước (front roller) nhận chuyển động từ các bánh răng riêng biệt.
- Các chỗ Slub được tạo ra bởi sự thay đổi tốc độ giữa các con lăn sau và con lăn giữa.
- Tốc độ con lăn sau sẽ được tăng liên tục sau một thời gian nhất định. Kết quả có nhiều xơ thô được cấp vào từ cúi sợi thô (roving), trong khi đó quá trình kéo nhỏ sợi (drafting) ở khu vực phía trước không đổi. Vì vậy, một chỗ dày trong sợi sẽ được hình thành sau một thời gian nhất định.
- Bánh răng xoắn là cơ cấu tùy chọn, tốc độ của con lăn trước được cố định khi không sử dụng bánh răng xoắn. Xoắn được điều khiển bằng cách thay đổi tốc độ của con lăn trước.
Bộ điều khiển điều khiển chuyển động theo cơ chế[1]:
- Sau bao nhiêu thời gian (mili giây) tốc độ của con lăn sau sẽ được tăng tốc.
- Tốc độ tăng sẽ duy trì trong bao lâu.
- Số lượng tốc độ được tăng lên.
Cấu tạo sợi xước (Slub)
Trong sợi Slub, có sự khác biệt về mật độ của sợi dọc chiều dài trong quá trình kéo sợi. Slub có hai phần được kết hợp lại thành, một phần là phần Slub hay chỗ dày và phần còn lại phần nền (base yarn).
Có 4 yếu tố ảnh hưởng đến hiệu ứng hình ảnh của sợi Slub[1]:
- Số slub trên mỗi km
- Đường kính của slub
- Chiều dài của slub
- Khoảng cách giữa slub.
Phân loại sợi xước (Slub)
Sợi xước được phân thành bồn loại tùy thuộc vào hình dạng và kết cấu gồm:
Positive Slub Yarn
- Giảm tốc con lăn phía trước (với sự thay đổi độ xoắn)
- Tăng tốc con lăn phía sau (không thay đổi độ xoắn)
- Kết hợp điều khiển cả hai con lăn trên (mức độ thay đổi độ xoắn sẽ được điều chỉnh)
Negative Slub Yarn
Kiểm soát tăng tốc của con lăn phía sau.
Sợi đa chi số (Multi-count yarn)
Số lượng sợi đơn cấp vào thay đổi trong khi số vòng xoắn không đổi. Nó dẫn đến việc tạo ra các sản phẩm khác nhau trong quá trình kéo sợi và tạo ra sự kết hợp màu sắc tốt.
Sợi đa xoắn (Multi-Twist Yarn)
Trong quy trình sợi đa vòng xoắn, số vòng xoắn thay đổi và số lượng sợi đơn không thay đổi. Sợi đa xoắn tạo ra các kết cấu và màu sắc khác nhau trên vải.
Ngoài ra, sự kết hợp đặc biệt các biến thể khác nhau có thể tạo ra đa dạng các kết cấu sợi Slub khác nhau.
Tìm hiểu thêm: sợi siro
Vải dệt kim từ sợi slub
Vải dệt kim Slub là một loại vải co giãn, mềm mại cho làn da. Có nhiều trọng lượng khác nhau của Slub từ dày đến mỏng. Bất kể trọng lượng nào, vải dệt kim Slub có hầu hết các đặc điểm giống như các loại vải dệt kim khác.
Trọng lượng sợi và mật độ dệt có thể quyết định mức xuyên thấu cũng như mức độ màu sắc trên vải. Các phần slub thường ít ăn màu hơn những phần còn lại. Sợi slub có thể được phối màu với sợi đã nhuộm (fiber-dye, yarn-dye hoặc dope-dye) để tạo hiệu ứng màu sắc sọc (stripe) hay Melange.
Vải Slub có thể được tìm thấy với nhiều loại vật liệu khác nhau (Linen, Wool, Polyester, Modal,…). Tuy nhiên, Cotton và Cotton pha là phổ biến nhất, xơ tự nhiên hoạt động tốt để tạo Slub bởi bản chất xơ tự nhiên ít đồng nhất hơn (chiều dài, độ to, độ đều,…) so với xơ nhân tạo, dễ hình thành ma sát và thao tác để tạo các điểm dày Slub. Vải Slub có thể bổ sung thêm thành phần sợi Spandex/Lycra để tăng cường tính co giãn, đàn hồi.
Ngoài phần Slub, ngoại quan vải phụ thuộc vào kỹ thuật dệt. Có thể dệt được Slub với kiểu dệt Jersey, Rib, Interlock, Sweatshirt Fleece hoặc French Terry cũng như các kiểu dệt biến đổi khác như Jacquard. Tất cả các kiểu dệt này nổi bật với kết cấu bề mặt với những điểm dày Slub tạo ra. Trong đó, phổ biến nhất là vải Cotton Slub Jersey hay Cotton pha Slub Jersey.
Một số item vải Slub phổ biến:
- Slub Jersey Fabric
- Slub Double Faced Knit Fabric
- Slub French Terry Knitted Fabric
- Slub Interlock Knit Fabric
- Slub Sweatshirt Fleece Knit Fabric
Synex khuyến nghị vải đang ưa chuộng: vải thun Interlock
Một số sản phẩm vải tại Synex
Các ứng dụng phổ biến của vải xước (Slub)
Hiệu ứng Slub có thể được tạo ra bằng nhiều cách khác nhau, mỗi cách mang lại những lợi ích và thách thức riêng. Các Slub kích cỡ nhỏ (mịn) hơn có thể được sử dụng đơn giản để tạo ra một sự thay đổi tinh tế nhưng dễ chịu trên bề mặt của vải trơn. Mặt khác, các hiệu ứng Slub phức tạp hơn tạo ra các biến thể mạnh hơn trên bề mặt vải và có thể trở thành một yếu tố thiết kế theo đúng nghĩa.
Một trong những lợi ích của vải Slub là tính linh hoạt của nó. Loại vải này có thể được sử dụng để tạo ra nhiều phong cách khác nhau, từ giản dị và mộc mạc đến thanh lịch và tinh tế. Nó có thể được sử dụng để làm các mặt hàng quần áo như áo phông, áo khoác, áo hoodie, váy và áo cánh, cũng như các mặt hàng trang trí nhà cửa như rèm cửa, gối và ga trải giường.
Hướng dẫn chăm sóc: Hầu hết vải Slub được làm từ thành phần Cotton nên sẽ thường xuyên xảy ra co rút không mong muốn. Nên giặt và sấy khô nhiệt độ thấp sẽ giúp vải hạn chế co rút. Nhờ đó, tuổi thọ của vải và độ co giãn của vải đều được cải thiện.
Vải từ sợi xước không những tạo hiệu ứng ngoại quang bắt mắt mà còn mềm mại thoải mái, đặc biệt là vải xước Cotton. Synex hiện đang cung cấp đa dạng các loại vải Cotton và Cotton pha từ sợi xước với chất lượng tốt và ổn định.
Nguồn bài viết sử dụng
[1]https://textilelearner.net/slub-yarn-types-properties-manufacturing-and-uses/
[2]https://textile-machinery.toyota-industries.com/en/products/RX300/purpose.html
