Sản xuất dệt may là ngành truyền thống lâu đời ở Việt Nam và là một ngành mũi nhọn đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nước ta. Khi đề cập đến dệt may thì công đoạn đầu tiên phải nhắc đến chính là quy trình sản xuất sợi, đây là khâu đầu tiên ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Vậy các loại sợi dệt sử dụng trong may mặc là gì ? Đặc điểm và so sánh các phương pháp kéo sợi : sợi nồi cọc là gì ? Sợi chải thô là gì? Sợi chải kỹ là gì ? Sợi OE là gì ? Sợi MVS là gì ? Sợi Siro là gì ? Ứng dụng của vật liệu dệt trong may mặc như thế nào ?Cùng tìm hiểu các loại sợi dệt và công nghệ kéo sợi phổ biến
Sợi dệt là gì ?
Sợi dệt là một trong những nguyên liệu quyết định chất lượng sản phẩm may mặc, sợi được tạo thành bằng cách liên kết các xơ lại với nhau tạo ra sợi có độ bền và độ dài nhất định sau đó được dệt theo nhiều cách với cấu trúc khác nhau trong dệt kim hoặc dệt thoi để tạo ra vải.
Sợi được chia làm hai loại là sợi xơ ngắn (spun yarn) và sợi xơ dài (filament). Trong đó, sợi spun yarn được kéo từ các xơ đơn nhỏ có chiều dài xơ ngắn được xếp chồng và liên kết liên tục theo nhiều công nghệ – các phương pháp kéo sợi khác nhau từ đó tạo ra nhiều đặc điểm, chất lượng và giá thành sợi khác nhau. Có thể kể đến các quy trình công nghệ kéo sợi xơ ngắn phổ biến trên thị trường hiện nay : sợi nồi cọc Ring (gồm sợi CM và sợi CD), sợi Siro, sợi rotor OE, sợi MVS.
Các sản phẩm vải tại Synex
Các loại sợi dệt được kéo từ vật liệu dệt gì?
Vật liệu dệt là gì ? Vật liệu dệt xơ fibre là nguồn nguyên liệu dùng để tạo ra các loại sợi dệt, xơ kéo thành sợi có thể chứa một loại duy nhất hoặc pha trộn nhiều loại xơ khác nhau, vật liệu dệt bao gồm cả xơ tự nhiên có nguồn gốc từ động – thực vật như len, bông, sợi tre, … và sợi tổng hợp như Polyester, Acrylic,…
Đặc điểm của các loại sợi dệt và quy trình công nghệ kéo sợi
Sợi nồi cọc là gì ? Sợi Ring là gì ?
Trong hàng ngàn năm về trước, sợi được kéo thủ công bằng tay với thiết bị vòng quay sợi đơn giản có năng suất thấp. Sự ra đời của máy kéo sợi sử dụng thiết bị nồi cọc năm 1828 giúp nâng cao năng suất và cũng là một trong các phương pháp kéo sợi phổ biến chiếm tỷ lệ lớn trong phân khúc các loại sợi dệt xơ ngắn. Quy trình sản xuất sợi nhờ sự kéo dài, duỗi thẳng các băng xơ bằng bộ kéo dài và sau đó xoắn các xơ đơn lại với nhau theo hướng S hoặc hướng Z thông qua chuyển động của thiết bị khuyên quanh nồi và cọc sợi quay, nhờ vậy sợi được tạo ra có độ se săn và độ bền cao, có nhiều dãy chi số thể hiện cho độ to mảnh của sợi.
Búp sợi thô Roving qua các bộ kéo dài Rollers sau đó đến thiết bị khuyên Traveller chuyển động quanh nồi Ring tạo thành sợi nồi cọc quấn lên búp Bobbin mắc ngoài cọc sợi Spindle
Trong kéo sợi nồi cọc hay còn gọi là sợi Ring, nguyên liệu đầu vào sẽ là sợi thô, chất lượng sợi thô được tạo thành và chia làm hai cấp thông qua quy trình chải thô hoặc chải kỹ. Đặc biệt với sợi 100% Cotton kéo sợi nồi cọc thường chia làm hai chất lượng là CM (Combed tương ứng với quy trình chải kỹ) và sợi CD (Carded tương ứng với quy trình chải thô).
Sợi chải thô là gì?
Chải thô là công đoạn quan trọng trong quy trình sản xuất sợi, đặc biệt trong dây chuyền kéo sợi chải thô, công đoạn này quyết định rất lớn tới chất lượng sản phẩm sợi đáp ứng cho việc gia công tiếp tục trong quá trình kéo dài sau đó để hình thành sợi. Mục đích của công đoạn sản xuất sợi chải thô:
- Tạo ra cúi chải có độ đều cao theo độ mảnh, cấu tạo từ các xơ tách rời, phân bố song song và dọc theo chiều dài của cúi chải
- Loại bỏ bớt các tạp chất trong lớp bông đưa vào máy nhất là dạng tạp chất nhỏ như vụn lá, hạt… và một phần tạp chất lớn như hạt chưa chín hạt vỡ, đất đá…. Ngoài ra còn một số điểm tật của xơ hoặc các lỗi do quá trình gia công tạo nên như bông kết, vỏ hạt mang xơ, gút xơ.
Trong công đoạn sản xuất sợi chải thô các lỗi gây ra do công đoạn này như: bông kết, còn nhiều tạp chất, đứt xơ… sẽ không loại được ở các công đoạn sau và sẽ gây lỗi trên sản phẩm sợi làm giảm chất lượng sợi. Do đó chất lượng sợi không cao, phù hợp với phân khúc sản phẩm giá thấp.
Sợi chải kỹ là gì?
Trong cúi chải thô còn nhiều dúm xơ chưa được phân chia hết, còn bông kết, tạp chất, các xơ trong cúi chưa duỗi thẳng hoàn toàn và mức độ song song chưa cao. Vì vậy, quá trình chải kỹ có nhiệm vụ:
- Phân tách hoàn toàn các dúm xơ thành xơ đơn để loại trừ hiện tượng hình thành bông kết khi kéo dài sản phẩm.
- Làm sạch tối đa tạp chất và điểm tật.
- Loại bớt xơ ngắn để tăng độ đều của xơ theo chiều dài.
- Nâng cao độ duỗi thẳng và song song của xơ theo chiều dài trong cúi
Sợi chải kỹ là sợi sản xuất dựa vào các bước tương tự sợi chải thô thêm công đoạn chải kỹ, đây cũng là một trong những quy trình sản xuất sợi bông hay quy trình kéo sợi Cotton được ưa chuộng, nhờ công đoạn này giúp chất lượng sợi tốt hơn, sợi mềm và mịn hơn, giá thành cũng cao hơn so với sợi chải thô.
Sợi OE là gì?
Sợi OE (open end) được tạo nên bởi các nhóm xơ nhỏ riêng biệt tích tụ trong rãnh rotor nằm xung quanh chu vi của rotor để tạo dãy xơ đồng thời tạo xoắn cho sợi thông qua các vòng quay của rotor. Mấu chốt của quy trình sản xuất sợi OE là rotor, nơi các xơ được tụ và sau đó kéo thành sợi, vòng quay của rotor sẽ tạo lực xoắn các xơ.
Đặc điểm sợi OE : cấu trúc xoắn lõi gồm các xơ bên ngoài bao xung quanh chiều dài lõi một cách ngẫu nhiên, sợi có cảm giác sờ tay cứng hơn. So với sợi nồi cọc năng suất sợi OE tăng 3-5 lần, độ đều sợi và độ bền mài mòn cao hơn, độ xù lông giảm tuy nhiên độ bền thấp hơn.
Sợi MVS là gì?
Sợi MVS là công nghệ kéo sợi Air Jet mới với tên gọi Murata Vortex Spinning do hãng Murata cải tiến vào thập niên 1980. Sợi MVS có lõi chứa các xơ song song không xoắn, được bọc quấn với nhau bằng các xơ bao. Các xơ bao tạo lực nén lên lõi, đồng thời tạo ma sát cần thiết giữa các xơ để tạo độ bền sợi thông qua thiết bị hai miệng vòi phun tạo ra dòng khí xoáy trong khu vực tạo sợi.
Đặc điểm sợi MVS: khác với sợi nồi cọc, sợi MVS có cấu trúc vỏ lõi và không yêu cầu các xơ xoắn theo hướng S hay Z nên ít tạo xéo canh trên mặt vải. Mức độ vón cục được cải thiện cho phép sợi MVS đáp ứng mong đợi ngày càng cao của nhiều khách hàng. Sợi MVS cung cấp khả năng hút ẩm tốt hơn và tốc độ khô nhanh, cảm giác sờ tay sẽ khô ráp hơn so với sợi nồi cọc.
Sợi Siro là gì?
Sợi Siro là sợi giả xe đôi với hai 2 băng sợi thô đi qua bộ kéo dài theo hai dòng tách biệt, sau khi ra khỏi suốt trước của bộ kéo dài (front roller) tới thiết bị dẫn sợi, tại đây hai dải xơ thô sẽ hội tụ tại 1 điểm và cài xoắn cho hai băng xơ liên kết với nhau để tạo sợi xoắn kép. Cuối cùng sợi Siro được tạo thành và quấn lên ống sợi.
Hai dải sợi thô Roving tách biệt qua bộ kéo dài Roller sau đó hội tụ tại một điểm và xoắn tạo sợi Siro
Đặc điểm sợi Siro : Với hai luồng xơ trong sợi, đây là một loại sợi đơn giản kết hợp các ưu điểm của sợi se nhưng tạo được bề mặt đồng đều hơn, giảm độ cứng ráp hơn so với sợi xe, chất lượng sợi mang nhiều ưu điểm so với sợi nồi cọc với độ bền cao, độ xù lông thấp hơn và khả năng thẩm thấu thuốc nhuộm tốt hơn.
So sánh các phương pháp kéo sợi dệt
Để đánh giá các loại sợi dệt với quy trình công nghệ kéo sợi khác nhau, bảng bên dưới tổng hợp và so sánh sợi nồi cọc Ring, sợi Siro, sợi OE và MVS theo bốn tiêu chí: ngoại quan, tính chất cơ học, năng suất và giá thành trong quy trình sản xuất sợi :
| ĐẶC ĐIỂM | RING | SIRO | OE | MVS |
|---|---|---|---|---|
| Ngoại quan khi tở sợi | Chỉ có một luồng xơ xoắn sợi theo hướng S hoặc Z | Gồm hai luồng xơ xoắn với nhau | Cấu trúc vỏ lõi gồm các xơ vỏ bao quanh ngẫu nhiên không theo quy luật, khó tở sợi | Cấu trúc vỏ lõi gồm các xơ vỏ bao quanh xoắn dọc theo lõi sợi, có thể tở sợi |
| Độ xù lông | Xù lông nhiều (sợi CD xù lông nhiều hơn sợi CM) | Thấp hơn sợi Ring | Thấp hơn sợi Ring | Ít hơn sợi Ring |
| Đồ đều | Thấp | Sợi tương đối đều | Tốt hơn sợi Ring | Tốt hơn sợi Ring |
| Độ bền | Độ bền cao hơn OE | Độ bền cao | Độ bền thấp | Độ bền cao |
| Khả năng chịu mài mòn | Thấp | Sợi Siro có khả năng chống mài mòn nhưng thấp hơn sợi chập đôi | Cao hơn sợi Ring | Cao hơn sợi Ring |
| Độ săn | Độ săn nhỏ | Cao hơn sợi Ring nhiều | Độ săn cao hơn sợi Ring | Cao hơn sợi Ring |
| Tỉ lệ đứt sợi khi kéo sợi | Sợi bị đứt nhiều | Sợi bị đứt nhiều Ít bị đứt và bền hơn sợi Ring | Thấp hơn sợi Ring (Giảm 75%) | Ít bị đứt hơn |
| Tốc độ kéo sợi | Máy có khả năng kéo hơn 1800 cọc sợi con | Năng suất cao hơn sợi chập đôi. | Cao hơn, có thể đạt được ở tốc độ rotor 80 000 – 110 000v/p | Tốc độ cao hơn sợi Ring (20 lần) – Nhanh hơn kéo sợi OE (3 lần). |
| Giá thành | Giá sợi CD cạnh tranh hơn sợi CM | Giá cao hơn so với sợi Ring | Giá cạnh tranh nhất | Giá thành cao hơn sợi OE và Ring |
Ứng dụng các loại sợi dệt
Chất lượng sợi ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của thành phẩm do đó các phương pháp kéo sợi được quan tâm ở phương diện thiết bị và công nghệ, tùy loại sản phẩm ứng dụng cũng như phân khúc sử dụng sẽ có các phương án lựa chọn các loại sợi dệt từ nguyên liệu đến quy trình sản xuất sợi khác nhau :
- Đối với các sản phẩm yêu cầu chất lượng cao, yêu cầu độ mềm mại thì thường sử dụng quy trình công nghệ kéo sợi nồi cọc với chất lượng chải kỹ hoặc sợi Siro
- Đối với các sản phẩm yêu cầu bề mặt ít xù lông và khả năng chống vón cục cao thì thường sử dụng sợi MVS, đặc biệt thành phần nguyên liệu chủ yếu từ Polyester thường ưu tiên sử dụng hệ kéo sợi này, sản phẩm tạo ra cũng tạo cảm giác khô ráp đứng mình hàng hơn
- Đối với các sản phẩm yêu cầu giá thành thấp, thì phân khúc kéo sợi chải thô hoặc sợi OE là sự lựa chọn tối ưu
Xem chi tiết: vải thun cotton
Kết luận
Là một đơn vị cung cấp vải uy tín luôn tích lũy và cập nhật kiến thức may mặc, kiến thức về các loại vải và kiến thức ngành sợi, Synex hiểu giá trị và mong muốn của khách hàng về từng sản phẩm với quy trình công nghệ kéo sợi tương ứng, hiện nay ngoài các mặt hàng chủ lực về sợi nồi cọc chải kỹ, Synex cũng cung cấp một số chất lượng mặt cao cấp hơn như sợi Siro hay phân khúc giá thành thấp với chất lượng sợi OE hay CD với đa dạng nhiều nguồn nguyên liệu từ quy trình kéo sợi Cotton, Polyester, Rayon, Bamboo, sợi pha CVC hay vải sợi TC, ..
